လူသိနည္းေသာ သူတို႔အေၾကာင္းမ်ား
(၃)
Zinc
ဇင့္ဆိုတာ…။
ကြ်န္မတို႔ ပံုမွန္စားေသာက္ေနတဲ့အစားအစာေတြထဲမွာ ဇင့္ပါတယ္၊ မပါဘူးဆိုတာကို ဂရုတစိုက္ရွိတဲ့သူဟာ နည္းပါတယ္။ အသားေတြကို စားၾကတယ္။ အရြက္ေတြကို စားၾကပါတယ္။ အဲဒီအထဲမွာ ဇင့္ပါသလား၊ မပါဘူးလား၊ သူက ဘယ္လို အလုပ္ေတြကို လုပ္ေပးတာလဲဆိုတာကို တိတိက်က် သိတဲ့သူဟာ တကယ့္ကို နည္းပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ ဇင့္ဟာ တျခား ဗီတာမင္ေတြ၊ သတၲဳဓါတ္ေတြလိုပဲ လူတစ္ေယာက္အတြက္ မရွိမျဖစ္လိုအပ္တဲ့ သတၲဳဓါတ္တမ်ိဳးျဖစ္ၿပီး တခ်ိဳ႕အစားအစာေတြမွာ သဘာဝအတိုင္း ပါရွိတတ္ပါတယ္။ က်န္းမာရႊင္လန္းတဲ့ ခႏၶာကိုယ္ရပ္တည္မႈအတြက္ ေထာက္ပံ့ ေပးေနတဲ့ အဓိက အဖြဲ႔အစည္းထဲမွာ ဇင့္ဟာလည္း တစ္ခုအပါအဝင္ပါပဲ။
ဇင့္ဟာ ခႏၶာကိုယ္ရဲ့ ဇီဝျဖစ္ပ်က္မႈေတြ ပံုမွန္လည္ပတ္ဖို႔ အလုပ္လုပ္ေပးေနတဲ့ ေခ်ဖ်က္ အင္ဇိုင္း ၁၀ဝ ရဲ့ အလုပ္ေတြကို ကူညီေပးပါတယ္။ ကိုယ္ခံ စြမ္းအားအဖြဲ႕အစည္းရဲ့ လုပ္ေဆာင္မႈေတြ ပိုေကာင္းေစဖို႔၊ ပရိုတင္းေတြကို ထုတ္လုပ္ဖို႔၊ အနာက်က္ေစဖို႔၊ ဗီဇအမွ်င္ေတြ ထုတ္လုပ္ဖို႔၊ ဆဲလ္ကြဲပြားဖို႔ အတြက္လည္း အေရးႀကီးပါတယ္။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္သည္၊ ဖြံ႕ၿဖိဳးႀကီးထြားခါစမ်ား၊ အရြယ္ေရာက္ၿပီးတဲ့သူေတြမွာ ႀကီးထြားဖြံ႕ၿဖိဳးဖို႔အတြက္ကို အေထာက္အကူ ေပးပါတယ္။ ဒါ့အျပင္အနံ႕၊ အရသာကို ခံစားႏိုင္တဲ့ အာရံုေတြအတြက္လည္း ဇင့္ကို လိုအပ္ပါေသးတယ္။ ခႏၶာကိုယ္ထဲမွာ ဇင့္ကို သိုေလွာင္သိမ္းဆည္းထားဖို႔ သတ္သတ္မွတ္မွတ္ အဖြဲ႕အစည္းမရွိတာေၾကာင့္သူ႔ကို ေန႔တိုင္းစားေပးဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။
လူတစ္ေယာက္အတြက္ ဇင့္အပါအဝင္ တျခား အာဟာရဓါတ္ေတြကို ဘယ္လို အခ်ိဳးအစားနဲ႔ စားသံုးရမလဲ ဆိုတာကို သတ္မွတ္ခ်က္ရွိပါတယ္။ ေယာက်ာ္း၊ မိန္းမ၊ အသက္အရြယ္၊ က်န္းမာေရးလိုအပ္မႈေတြ အရ စားသံုးေပးရမယ့္ ပမာဏေတြဟာ ကြာျခားမႈေတြ ရွိေနတတ္ပါတယ္။ ပံုမွန္ဆိုရင္ေတာ့ လူတိုင္းလိုလို (၉၇ – ၉၈ %)မွာ ဇင့္ဟာ ပံုမွန္ ရွိေနတတ္ပါတယ္။ ေယဘူယ်အားျဖင့္ေတာ့ ဇင့္ကို ကရုကမာေတြ၊ ခရုေတြ၊ ဂံုးေတြမွာ သူ႔ကို ေပါေပါမ်ားမ်ားေတြ႔ရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ နီရဲတဲ့အသားေတြ၊ အဆီ၊ အေရခြံမပါတဲ့ အသားေတြမွာ ဇငု့္က အမ်ားဆံုးပါတယ္လို႔ ဆိုၾကပါတယ္။ ပဲ၊ အခြံမာသီးေတြ၊ ပင္လယ္စာ တခ်ိဳ႕၊ ေကာက္ပဲသီးႏွံ၊ ႏို႔နဲ႔ ႏို႔ထြက္ အစားအစာေတြဆီမွာလည္း ဇင့္ကို ေတြ႔ရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေကာက္ပဲသီးႏွံေတြမွာပါတဲ့ Phytates က ဇင့္ကိုေပါင္းကာ စုပ္ယူမႈကို ဟန္႔တားေပးႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဇင့္ဟာ အစားအစာ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကေန ရတယ္ ဆိုေပမယ့္ အပင္အႏွံကရတဲ့ ဇင့္ဟာ အသားေတြက ရတာ ေလာက္ေတာ့ အလုပ္ မလုပ္ႏိုင္ပါဘူး။
အဲဒီလိုမ်ိဳးအစားအေသာက္ေတြကေနရတာနဲ႔ မလံုေလာက္ေတာ့လို႔ ထပ္မံျဖည့္စြက္ရေတာ့မယ္ဆိုရင္လည္း လိုအပ္တဲ့ ဇင့္ဓါတ္ေတြကို Zinc gluconate, Zinc sulfate, Zinc acetate စတဲ့ ပံုစံအမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႔ ဝယ္လို႔ရႏိုင္ပါတယ္။ အဲ့ဒီမွာ သူတို႔ကို ထုတ္လုပ္ထားတဲ့ ပံုစံကို လိုက္ၿပီး ပါဝင္မႈ အခ်ိဳးအစားေတြ က ေျပာင္းလဲသြားပါတယ္။ ဥပမာအေနနဲ႔ ေျပာရရင္ Zinc sulfate ပံုစံနဲ႔ ထုတ္လုပ္ထားရင္ ဇင့္ပါဝင္မႈက ၂၃ ရာခိုင္ႏႈန္းရွိတာေၾကာင့္ ၂၂၀ မီလီဂရမ္ရွိတဲ့ Zinc sulfate မွာ ဇင့္က ၅၀ မီလီဂရမ္ေလာက္အထိ ပါဝင္တတ္ပါတယ္။ ဇင့္ကို အေအးမိတာကို သက္သာေစတဲ့ေဆးေတြ၊ တျခားအားေဆးေတြမွာပါ ထည့္သံုး ၾကပါတယ္။ ငံုေဆးမ်ား၊ ဂ်ယ္လီ၊ ႏွာေခါင္းအတြင္း ဖ်န္းေဆးေတြအေနနဲ႔လည္း သံုးစြဲၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဇင့္ပါဝင္တဲ့ ႏွာေခါင္းတြင္းဖ်န္းေဆးရည္ေတြကို အသံုးျပဳတာ မ်ားသြားရင္ေတာ့ အနံ႕ကို အာရံုခံႏိုင္တဲ့အစြမ္းေလ်ာ့က်သြားတတ္တာေၾကာင့္ သူတို႔ကို ဖ်န္းေဆးအေနနဲ႔ အသံုးျပဳတာကို ဟန္႔တားၾကပါတယ္။ က်န္းမာေရးအေျခအေနတခ်ိဳ႕ေၾကာင့္ကလြဲရင္ ကြ်န္မတို႔အနားပတ္ဝန္းက်င္မွာ ဇင့္ဓါတ္ခ်ိဳ႕တဲ့တယ္ဆိုတာဟာ အေတာ္ကို ျဖစ္ခဲပါတယ္။
(က) ဇင့္ဓါတ္ခ်ိဳ႕တဲ့ႏိုင္သူမ်ား
အစာအိမ္ႏွင့္ အူလမ္းေၾကာင္းအပါအဝင္ တျခားေရာဂါ ရွိေနသူမ်ား
အစာအိမ္နဲ႔ အူလမ္းေၾကာင္း ခြဲစိတ္ထားတဲ့သူေတြ၊ အူမေရာင္ရမ္းၿပီး အနာျဖစ္ေနတဲ့သူေတြ၊ အူနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ တျခားေရာဂါရွိတဲ့သူေတြမွာ ဇင့္ဟာ ခ်ိဳ႕တဲ့ေန တတ္ပါတယ္။ ဒီလိုေရာဂါေတြဟာ ဇင့္စုပ္ယူမႈကို နည္းသြားေစသလို အူလမ္းေၾကာင္းကေနလည္း ဇင့္ကို ဆံုးရံႈးသြားေစပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ေက်ာက္ကပ္ကေနလည္း အျပင္ကို စြန္႔ထုတ္ပစ္တတ္တာေၾကာင့္ သတိထားရပါေသးတယ္။ အစာအာဟာရကို ေကာင္းစြာ မစုပ္ယူႏိုင္တဲ့ ေရာဂါရွိသူ၊ နာတာရွည္ အသည္းေရာဂါ၊ ေသြးဆဲလ္နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ေရာဂါ၊ ဆီးခ်ိဳေရာဂါ၊ ကင္ဆာေရာဂါ အပါအဝင္ နာတာရွည္ ေရာဂါခံစားေနရတဲ့သူေတြမွာ ဇင့္ဓါတ္ခ်ိဳ႕တဲ့မႈကို ေတြ႔ႏိုင္ပါတယ္။ ၾကာရွည္ ဝမ္းပ်က္ေနတဲ့သူေတြမွာလည္း ဇင့္ဓါတ္ခ်ိဳ႕တဲ့ဖို႔ အခြင့္အလမ္းေတြ မ်ားေနပါတယ္။
သက္သက္လြတ္စားသူမ်ား
အသီးအရြက္ကရတဲ့ ဇင့္ရဲ့ အလုပ္လုပ္ႏိုင္တဲ့အာနိသင္ဟာ အသားပါတဲ့ အစားအစာေတြကရတဲ့ ဇင့္ထက္ နည္းေနပါတယ္။ အသားဓါတ္မွာ အလုပ္ျမန္ျမန္လုပ္ႏိုင္တဲ့ ဇင့္ဓါတ္ပါဝင္မႈ မ်ားၿပီး ခႏၶာကိုယ္ကေန စုပ္ယူမႈလည္း မ်ားပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ သက္သက္လြတ္စားတဲ့သူေတြဟာ ေကာက္ပဲသီးႏွံေတြကို အစားမ်ားပါတယ္။ အဲဒီ အစားအေသာက္ ေတြထဲမွာ ပါဝင္တဲ့ Phytates ဟာ ဇင့္ကို သြားၿပီးေတာ့ ေပါင္းကာ စုပ္ယူမႈကို အဟန္႔အတားျဖစ္ေစတတ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ သက္သက္လြတ္ စားတဲ့သူေတြဟာ တျခားသူေတြထက္ ဇင့္ကို ၅၀ ရာခိုင္ႏႈန္းေလာက္ကို ပိုၿပီး လိုအပ္ေနတတ္ပါတယ္။ Phytates ေၾကာင့္ျဖစ္လာႏိုင္တဲ့ မလိုလားအပ္တဲ့ ဇင့္ဆံုးရံႈးမႈကိုကာကြယ္ဖို႔အတြက္ဆိုရင္ေတာ့ ပဲ၊ ေကာက္ပဲသီးႏွံ၊ အေစ့အဆန္ေတြကို မခ်က္ျပဳတ္ခင္ နာရီေပါင္းမ်ားစြာ စိမ္ထားဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။
ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ခ်ိန္နဲ႔ ႏို႔တိုက္မိခင္
အရင္တည္းက ဇင့္ဓါတ္နည္းနည္းသာရွိေနတဲ့အမ်ိဳးသမီးေတြဟာ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္တဲ့အခ်ိန္မွာ ဇင့္ဓါတ္ခ်ိဳ႕တဲ့မႈ က ပိုသိသာလာပါတယ္။ သေႏၶသားရဲ့ ဖြံ႕ၿဖိဳး တိုးတက္မႈအလိုက္ ဇင့္ကို လိုအပ္ေနတာေၾကာင့္ မိခင္ေလာင္းေတြဟာ ဇင့္ကို မ်ားမ်ားစားေပးဖို႔လိုပါတယ္။ ဒီလိုပါပဲ၊ ႏို႔တိုက္မိခင္ေတြမွာလည္း သိုေလွာင္ထားတဲ့ ဇင့္ေတြကို ထုတ္ယူ သံုးစြဲရတာေၾကာင့္ တျခား အမ်ိဳးသမီးေတြထက္စာရင္ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္နဲ႔ ႏို႔တိုက္မိခင္ေတြဟာ ဇင့္ကို ပိုၿပီး စားသံုးေပးရပါတယ္။
ႏို႔ျဖတ္လိုက္ေသာ ကေလးမ်ား
ကေလးအတြက္ လံုေလာက္တဲ့ ဇင့္ဓါတ္ကို ကေလးအသက္ ၄-၆ လ ေလာက္အထိ မိခင္ႏို႔ရည္က ေပးႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အသက္ ၇ – ၁၂ လ အရြယ္ေရာက္ ရင္ေတာ့ မိခင္ႏို႔တခုတည္းနဲ႔ မလံုေလာက္ေတာ့ပါဘူး။ ကေလးေတြ တေန႔တာ လိုအပ္ေနတဲ့ ၂ မီလီဂရမ္ကို မိခင္ႏို႔က မေပးႏိုင္ေတာ့ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ႏို႔တိုက္ တာအျပင္ ကေလးေတြကို ေကြ်းေနတဲ့ ျဖည့္စြက္အာဟာရေတြထဲမွာ ဇင့္ဓါတ္ပါတာေတြကို ထည့္ေကြ်းဖို႔ လိုပါတယ္။ ျဖည့္စြက္ ဇင့္ဟာ ကေလးေတြရဲ့ ႀကီးထြား ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈကို အားေပးတာေၾကာင့္ ႀကီးထြားဖို႔ လိုအပ္ေနတဲ့ကေလးေတြမွာပါ အသံုးျပဳ ေပးသင့္ပါတယ္။
အရက္ေသာက္သူမ်ား
အရက္ေသာက္သူေတြထဲမွာ ၃၀ – ၅၀ ရာခိုင္ႏႈန္းဟာ ဇင့္ဓါတ္ခ်ိဳ႕တဲ့ေနတတ္ပါတယ္။ အရက္ ဒါမွမဟုတ္ အရက္ပါဝင္တဲ့ အေဖ်ာ္ယမကာေတြမွာပါဝင္တဲ့ Ethanol ဟာ အူလမ္းေၾကာင္းကေန ဇင့္စုပ္ယူမႈကို နည္းေစၿပီး ဆီးလမ္း ေၾကာင္းကေန အျပင္ကို ထြက္သြားတာကိုေတာ့ မ်ားေစပါတယ္။ တျခား အာဟာရ စုပ္ယူမႈေတြ ကိုလည္း နည္းပါးေစတာ ေၾကာင့္ ဇင့္အပါအဝင္ အာဟာရဓါတ္ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ခ်ိဳ႕တဲ့ေနတတ္ပါတယ္။
(ခ) ဇင့္ႏွင့္ က်န္းမာေရး
ခႏၶာကိုယ္ကို ကာကြယ္ေသာ လုပ္ေဆာင္မႈမ်ား
ဇင့္ပမာဏနည္းနည္းေလးပဲ ခ်ိဳ႕တဲ့ ေနတဲ့သူေတြမွာေတာင္ ဝင္ေရာက္လာတဲ့ေရာဂါပိုးေတြကို တိုက္ထုတ္ ေပးမယ့္ ေသြးျဖဴဥေတြရဲ့ လုပ္ေဆာင္မႈ ဟာ ေလ်ာ့ပါးေနတတ္ပါတယ္။ ေသြးျဖဴဆဲလ္ေတြထဲက ကူးစက္ေရာဂါေတြကို တိုက္ထုတ္ေပးႏိုင္တဲ့ အလုပ္လုပ္ေပးမယ့္ T-lymphocytes ေတြျဖစ္ေပၚဖို႔၊ အလုပ္ လုပ္ေအာင္ လံႈ႕ေဆာ္ေပးဖို႔အတြက္ ဇင့္ကို လိုအပ္ေနပါတယ္။ ဇင့္နည္းေနတဲ့အခ်ိန္မွာ ဒီလို လုပ္ေဆာင္မႈေတြဟာ ေျပာင္းလဲသြားပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကိုယ္ခံ စြမ္းအားကို ျပန္လည္ ထိန္းထားဖို႔အတြက္ဆိုရင္ ဇင့္ကို ထပ္မံျဖည့္စြက္ေပးဖို႔ လိုအပ္ေနပါတယ္။ ကေလးေတြနဲ႔ အသက္ႀကီးတဲ့သူေတြ ကူးစက္ေရာဂါ ခံစားေနရတဲ့ အခ်ိန္ေတြ၊ အဆုတ္ေရာင္ အဆုတ္ပြတာေတြကို ခံစားေနရတဲ့အခ်ိန္မွာ ရင္ ဇင့္ကို မျဖစ္မေနအေရးပါတဲ့ အာဟာရပါပဲ။
အနာက်က္ေစျခင္း
ဇင့္ဟာ အေရျပားေတြ၊ အက်ိလႊာေတြရဲ့ တည္ၿမဲမႈကို ထိန္းထားႏိုင္ပါတယ္။ ေျခေထာက္မွာ နာတာရွည္ အနာ ရွိေနတဲ့သူေတြမွာဆိုရင္ ဇင့္ရဲ့ ဇီဝျဖစ္ပ်က္မႈဟာ ပံုမွန္ မဟုတ္ေတာ့ဘဲ ေသြးထဲမွာလည္း ဇင့္ပမာဏက ေလ်ာ့က်ေနပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အေရျပားနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ေဝဒနာခံစားေနရတဲ့သူေတြဟာ ဇင့္ပါတာေတြ ကို ျဖည့္စြက္စားေပးရပါတယ္။ ဇင့္ ပံုစံ အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိတဲ့ အထဲက Zinc sulfate က အနာက်က္ေစတဲ့ေနရာမွာ ပိုၿပီးေတာ့ အသံုးဝင္တယ္လို႔ ဆိုၾကပါတယ္။
ဝမ္းေလွ်ာျခင္း
ကေလးေတြ ရုတ္တရက္ အသက္ေသဆံုးရတဲ့အေၾကာင္းအရင္းေတြထဲမွာ ရုတ္တရက္ ဝမ္းေလွ်ာျခင္းလည္း ပါဝင္ပါတယ္။ ဇင့္ခ်ိဳ႕တဲ့မႈဟာ ကိုယ္ခံစြမ္းအားရဲ့ တံု႕ျပန္မႈကိုေျပာင္းလဲမႈျဖစ္ေစကာ ဝမ္းေလွ်ာတာလိုမ်ိဳး ကူးစက္ ေရာဂါေတြကို အလြယ္တကူခံစားရေစပါတယ္။ ဇင့္ဟာ ဝမ္းသြားတဲ့ ကာလနဲ႔ ျပင္းအားကိုပါ ေလ်ာ့ ခ်ေပးႏိုင္တာေၾကာင့္ ကေလးေတြမွာ ဝမ္းေလွ်ာတာကို ကာကြယ္ဖို႔အတြက္သာမက ကုသဖို႔အတြက္ပါ သံုးစြဲၾကပါတယ္။
အေအးမိျခင္း
ဇင့္ဟာ အေအးမိတဲ့ လကၡဏာေတြကို သက္သာေစသလို အေအးမိေဝဒနာခံစားရမႈကိုလည္း ေလ်ာ့ပါး ေစပါတယ္။ ဗိုင္းရပ္ေတြလာေရာက္တြယ္ကပ္တာေတြ၊ မ်ိဳးပြားတာေတြကို တိုက္ရိုက္ဟန္႔တားေပးကာ ေရာင္ရမ္းမႈကိုလည္း ေလ်ာ့က်ေစပါတယ္။ ဇင့္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး အမ်ိဳးမ်ိဳးေျပာေနၾကေပမယ့္ သူဟာ တခ်ိဳ႕ အေျခအေနေတြအတြက္ အေတာ့ကို အသံုးတည့္ေနပါတယ္။ လည္ေခ်ာင္းနာတာ၊ ပါးစပ္နာတာမ်ိဳးအတြက္လည္း ဇင့္က ကူညီေပးႏိုင္ပါတယ္။ သူ႔ကို ငံုေဆးျပား အေနနဲ႔သံုးစြဲရင္ ေခ်ာင္းဆိုးျခင္း၊ ႏွာေစးျခင္း၊ ျြကက္သားနာက်င္ျခင္းတို႔လိုမ်ိဳး အေအးမိတဲ့ လကၡဏာေတြပါ ေလ်ာ့ပါးသြားပါတယ္။
အသက္အရြယ္ေၾကာင့္ အျမင္အာရံု ပ်က္စီးျခင္း
ဇင့္နဲ႔တျခား ဓါတ္တိုးဆန္႔က်င္ ပစၥည္းေတြဟာ အသက္အရြယ္နဲ႔ ဆက္စပ္ၿပီးျဖစ္လာတဲ့ macular ပ်က္စီးတာ၊ မ်က္ၾကည္လႊာမွာရွိတဲ့ ဆဲလ္ေတြ ပ်က္စီးတာ ကို ေလ်ာ့နည္းေစၿပီး အျမင္အာရံု ဆံုးရံႈးမႈကိုကာကြယ္ေပးပါတယ္။ Beta carotene, vitamin C, and vitamin E တို႔နဲ႔အတူ ဇင့္ကို ျဖည့္စြက္စားေပးတာဟာ မ်က္စိမႈန္တဲ့ အႏၱရာယ္ကို ကာကြယ္ေပးပါတယ္။ ဇင့္ဟာ အျမင္အာရံုနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ျပသနာေတြကို အၿပီးတိုင္ မေပ်ာက္ကင္းနိုင္ေစေပမယ့္ ဆက္ဆိုး လာတာကိုေတာ့ ေလ်ာ့ခ်ေပးႏိုင္ပါတယ္။
(ဂ) ဇင့္ဓါတ္ခ်ိဳ႕တဲ့ျခင္း ႏွင့္ လြန္ကဲျခင္း
ဇင့္ခ်ိဳ႕တဲ့ေနတဲ့ အခ်ိန္မွာ ႀကီးထြားဖြံ႕ၿဖိဳးမႈ ေႏွးေကြးသြားတာ၊ အစားစားခ်င္စိတ္ ေလ်ာ့ပါးသြားတာ၊ ကိုယ္ခံစြမ္းအားအဖြဲ႕အစည္းႀကီးေကာင္းေကာင္း အလုပ္မလုပ္ႏိုင္ေတာ့တာ၊ ဆံပင္ကြ်တ္ျခင္း၊ ဝမ္းေလွ်ာလြယ္ျခင္း၊ ပန္းေသ ပန္းညိႈးျခင္း၊ အမ်ိဳးသားေတြမွာ လိင္စိတ္ နည္းပါးသြားျခင္း၊ မ်က္လံုး၊ အေရျပားေတြမွာ အနာျဖစ္ျခင္းကို ေတြ႔ႀကံဳရ တတ္ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕သူေတြမွာက်ေတာ့ ကိုယ္အေလးခ်ိန္က်လာျခင္း၊ အနာက်က္ေႏွးလာျခင္း၊ အရသာ ခံႏိုင္စြမ္း ေလ်ာ့နည္းလာျခင္း၊ ဥာဏ္ရည္ဥာဏ္ေသြးထိုင္းမိႈင္းလာျခင္းတို႔ကို ႀကံဳေတြ႔ရတတ္ပါတယ္။
ဒီလို လကၡဏာေတြဟာ အေၾကာင္းအရာ တိတိက်က် မရွိဘဲနဲ႔ ေပၚေပါက္လာၿပီး တျခား က်န္းမာေရး ခ်ိဳ႕ယြင္းမႈေတြနဲ႔လည္း ဆက္စပ္ေနပါေသးတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အေပၚက လကၡဏာေတြ ျပလာတဲ့အခ်ိန္မွာ တျခား ေရာဂါ တမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္လား၊ ဇင့္ ခ်ိဳ႕တဲ့မႈေၾကာင့္လား ဆိုတာကို ေသေသခ်ာခ်ာ ေရာဂါရွာေဖြဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ ဇင့္ဓါတ္ ျဖည့္စြက္ေပးဖို႔ လိုအပ္လားဆိုတဲ့အေျခအေနကို တိုင္းတာတဲ့ေနရာမွာ ခ်ိဳ႕တဲ့မႈ ျဖစ္ေစတဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြ ဥပမာ အစာအာဟာရ လံုလံုေလာက္ေလာက္ မစားတာ၊ အရက္ေသာက္တာ၊ အစာေခ်ဖ်က္မႈနဲ႔ ဆိုင္တဲ့ ျပႆနာရွိတာေတြကို ထည့္တြက္ဖို႔ လိုအပ္သလို ကေလးတြမွာ ဖြံ႕ၿဖိဳးႀကီးထြားမႈ ေႏွးေနတဲ့ အေျခအေနေတြ ကိုပါ ထည့္စဥ္းစားရပါတယ္။
ဇင့္ေတြ မ်ားသြားတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ျဖစ္လာႏိုင္တဲ့ အႏၱရာယ္ဟာ ရုတ္တရက္ေပၚေပါက္လာႏိုင္သလို အခ်ိန္ကာလ ၾကာျမင့္တဲ့ အခ်ိန္မွာ လည္း ေပၚေပါက္ တတ္တာမ်ိဳးလည္း ရွိပါတယ္။ ဒီလိုအခ်ိန္မွာ ပ်ိဳ႕အန္ျခင္း၊ အစား စားလိုစိတ္ ေလ်ာ့နည္းသြားျခင္း၊ ဝမ္းဗိုက္ျြကက္ တက္ျခင္း၊ ေခါင္းကိုက္ျခင္းတို႔ကို ခံစားရတတ္ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕သူေတြမွာ က်ေတာ့ ဇင့္ပမာဏအမ်ားႀကီးကို သံုးၿပီးလို႔ မိနစ္ ၃၀ အတြင္းမွာပဲ ျပင္းျပင္းထန္ထန္အန္တတ္ပါတယ္။ သံဓါတ္ စုပ္ယူမႈ ေျပာင္းလဲသြားျခင္း၊ ကိုယ္ခံစြမ္းအား အဖြဲ႕အစည္းရဲ့ လုပ္ေဆာင္မႈေတြ နည္းသြားျခင္း၊ ခႏၶာကိုယ္ကို အေထာက္အကူ ျပဳေပးတဲ့အဆီဓါတ္ေတြ high-density lipoproteins ေလ်ာ့နည္းသြားျခင္းတို႔ကိုခံစားရတတ္ပါတယ္။
(င) ဓါတ္ျပဳမႈမ်ား
ကြ်န္မတို႔ေတြဟာ ဇင့္အပါဝင္ ျဖည့္စြက္အားေဆးေတြကို တျခားေဆးေတြနဲ႔ ဓါတ္မျပဳႏိုင္ၾကဘူးလို႔ ထင္မွတ္ ထားၾကၿပီး အဆင္ေျပသလိုသာ ေသာက္တတ္ၾက ပါ တယ္။ တကယ္ေတာ့ ဇင့္ပါဝင္တဲ့ ျဖည့္စြက္အားေဆးေတြဟာ တျခား ေဆးေတြလိုပဲ အျပန္အလွန္ဓါတ္ျပဳမႈေတြ ရွိေနတတ္ပါတယ္။
Antibiotics ပဋီဇီဝ ပိုးသတ္ေဆးမ်ား
Ciprofloxacin လိုမ်ိဳး quinolone antibiotics အုပ္စုဝင္ပိုးသတ္ေဆးေတြ၊ Tetracycline တို႔ဟာ အစာအိမ္နဲ႔ အူလမ္းေၾကာင္းမွာ ဇင့္နဲ႔ ဓါတ္ျပဳႏိုင္ပါတယ္။ ဒီဓါတ္ျပဳမႈေတြေၾကာင့္ ဇင့္ေရာ၊ ပိုးသတ္ေဆးေရာ ၂ ခုစလံုးရဲ့ စုပ္ယူမႈဟာ ေလ်ာ့နည္းသြားပါတယ္။ ဒီျပႆနာကို ေလ်ာ့ခ်ဖို႔အတြက္ အေကာင္းဆံုးအေျဖကေတာ့ ဇင့္ေသာက္ၿပီးလို႔ ၄-၆ နာရီ၊ ဇင့္မေသာက္ခင္ ၂ နာရီေလာက္ ခြာၿပီးေတာ့သာ ပိုးသတ္ေဆးကို ေသာက္သင့္ပါတယ္။
Penicillamine
ဇင့္ဟာ ေလးဘက္နာေၾကာင့္ အဆစ္အျမစ္ေတြ ေရာင္ကိုက္တာကို ကုသဖို႔အတြက္ သံုးစြဲတဲ့ ဒီေဆးရဲ့ စုပ္ယူမႈနဲ႔ အာနိသင္ကို ေလ်ာ့က်ေစပါတယ္။ ဒီလို ဓါတ္ျပဳမႈ ကိုေလ်ာ့ခ်ႏိုင္ဖို႔အတြက္ဆိုရင္ Penicillamine မေသာက္ခင္ ဒါမွမဟုတ္ ေသာက္ၿပီးလို႔ ၂ နာရီေလာက္ၾကာေတာ့မွသာ ဇင့္ပါတဲ့ေဆး ကို ေသာက္သင့္ပါတယ္။
ဆီးေဆးမ်ား
Chlorthalidone, Hydrochlorothiazide တို႔လို ဆီးေဆးေတြနဲ႔ တြဲေသာက္တဲ့အခါမွာ ဇင့္ကို ပိုၿပီး ဆံုးရံႈးႏိုင္ပါတယ္။ ဒီေဆးေတြဟာ ဇင့္ကို ဆီးထဲကေန အျပင္ကို ထြက္သြားေစတာေၾကာင့္ ပံုမွန္စြန္႔ပစ္ေနၾက ပမာဏထက္ ၆၀ ရာခိုင္ႏႈန္းေလာက္ ပိုၿပီး ဆံုးရံႈးသြားပါ Thiazide diuretics လိုေဆးမ်ိဳးကို ၾကာရွည္စြဲ သံုးရင္ေတာ့ တစ္သွ်ဴးထဲက ဇင့္ေတြ ကုန္ဆံုးသြားပါတယ္။
ကြ်န္မတို႔အေရးတယူ မလုပ္မိတတ္တဲ့ ဇင့္ဟာ ကြ်န္မတို႔အတြက္ ေျပာင္းလဲမႈအမ်ိဳးမ်ိဳးကို ျဖစ္ေစတတ္ပါတယ္။ တည္ေဆာင္မႈေတြအတြက္ အေရးပါသလို က်န္းမာတဲ့ ခႏၶာကိုယ္ကိုလည္း ဆက္လက္ထိန္းထားဖို႔အတြက္လည္း မရွိမျဖစ္ပါပဲ။ ဇင့္ကို ျဖည့္စြက္အားေဆးေတြအေနနဲ႔ စားေသာက္တာဟာ သူတို႔ကို လိုအပ္ေနတဲ့ သီးသန္႔အေျခအေနေတြအတြက္ အက်ိဳးျပဳႏိုင္ေပမယ့္ အစားအေသာက္ကေန အဓိက ရယူႏိုင္ေအာင္ ကြ်န္မတို႔ ႀကိဳးစားသင့္ပါတယ္။ အသီးအႏွံ၊ ဟင္းသီးဟင္းရြက္၊ ေကာက္ပဲသီးႏွံ၊ အဆီနည္းတဲ့ ႏို႔ နဲ႔ ႏို႔ထြက္ အစားအစာေတြကို စားေသာက္ေပးမယ္၊ အဆီနဲ႔ အေရခြံမပါတဲ့ ဘဲသား၊ ၾကက္သား၊ နီရဲေသာ အသားမ်ား၊ ငါး၊ အခြံမာသီးမ်ား၊ ဥမ်ားကို စားေပးမယ္၊ ဇင့္ပါဝင္မႈ မရွိတဲ့ ျပည့္ဝဆီ၊ ျပန္ေၾကာ္ဆီေတြကို အတတ္ႏိုင္ဆံုး ေရွာင္မယ္ဆိုရင္ ဇင့္ဟာ ကြ်န္မတို႔ကို လွပက်န္းမာေသာ အေရျပားနဲ႔ ေရာဂါကင္းရွင္းတဲ့ ခႏၶာကိုယ္ကို ဆက္လက္ထိန္းထားႏိုင္မွာ မလြဲပါပဲ။
Health For All
စက္တင္ဘာ၊ 2011
